De Natschonalsotschalismus brook nich eerst över Düütschland rin, as Adolf Hitler an’n 30. Januor 1933 de Macht övernehm. Verscheden Krisen in de letzte Tiet vun de Weimorer Republik leggen den Grundsteen dorför, dat de NS-Lüüd in Sleswig-Holsteen un in den Kreis Steenborg mehr un mehr opstiegen kunnen.

In’n März 1933 weren de Wahlen för den Rieksdag. Al vörher harrn de Maten vun de Natschonalsotschalistsche Düütsche Arbeiderpartei (NSDAP) de politschen Gegenslüüd angrepen. De Partei kreeg 53,3% vun all Stimmen in Sleswig-Holsteen un weer dorüm mit Afstand an’n starksten. De NS-Lüüd güngen nu so gau as man wat dorbi, överall en Foot in de Döör to kriegen: all parlamentaarsche Institutschonen in de Provinzen, Kreisen un Kommunen hören dorto. In all Gremien gell af denn dat Föhrerprinzip. De Börgermeister harr dat Recht, alleen över allens in de Kommun to entscheden. In Itzhoe (Itzehoe) nehm man den Börgermeister in‘t Amt, Adolf Rohde, fast un dwung em in den Rohstand. He weer en Natschonalliberalen, nu schull en NS-Politiker em aflösen. Dat weer Hermann Nappe (1933 bet 1934), denn keem Dr. Herbert Heitmann (1934 bet 1940) un an’t Enn Kurt Petersen (1940 bet 1945). In de Landgemeenden weer dat anners: man geev sik Möögde, mit de niegen Lüüd an de Macht uttokamen. So bleven de lokalen Vertreders in’t Amt, wenn se Kompromissen maken deen. Se güngen denn meist ok rin in de Partei.

In Weertschop, Handwark un Hannel schaff man de Verbännen af. So kunn de Weertschop sik nich mehr sülfst verwalten. De Organisatschonen in’t Handwark, de dat noch geev, övernehmen NS- Prinzipien. Ole Vörstänn lösen sik op oder man löös ehr op. De Postens kregen Lüüd, de dat NS-Regime Stütt geven. So kuntrolleren de NS-Lüüd bet na den Sommer 1934 all Itzhoer Verbännen un Verenen: vun’n Schüttenvereen över den Handwarkerbund bet na den Goornbovereen. All müssen sik anpassen, mit Dwang oder friewillig. So kunn de Partei ok in den Kreis Steenborg meist vullstännig all Rebeten vun de Sellschop kuntrolleren.

Un denn versöch dat Regime, in dat Alldagsleven vun de Minschen kumplett binnen to ween. Besünners Festen un Fiern bruuk man dorto, man swöör op de Volksgemeenschop un wull ehr stark maken. Överall in’t Rebeet vun dat Riek reep man niege Fierdaag ut: den 30. Januor, as Hitler an de Macht keem oder den 1. Mai as Natschonalen Fierdag vun dat düütsche Volk. Man maak Gedenkstünnen un Veranstaltens vun de Partei. In de Gemeende Brokstedt trummel man an den 1. Mai de hele Gemeende tosamen. All schullen dorbi ween, wenn de zentrale Veranstalten ut Berlin in’n Rundfunk överdragen woor. An’t Enn vun de Fier weer en symbolschen Fackeltog an’n Avend. Man ok bi lokale Festen weer de NSDAP ümmer dorbi. So stell man dat 700johrige Stadtjubiläum vun Itzhoe 1938 ganz in den Deenst vun dat NS-Regime un den sien Ideologie. De Festweek duer vun’n 20. bet to’n 28. August. Een wichtigen Punkt weer, dat man den Fehrssteen inwiehen dee, to’n Besinnen an den Steenborger Verteller un Dichter Johann Hinrich Fehrs. Dat maak de Gauleider vun Sleswig-Holsteen un böverste Präsident Hinrich Lohse. Un denn geev dat en opulenten Festümtog dör de Stadt mit Frietiets- un Sportverenen, Lüüd vun de Wehrmacht un ut verscheden NS-Gruppen.

As Adolf Hitler an’n 1. September 1939 den Befehl geev, Polen to överfallen, füng de Twete Weltkrieg an. Bi de Kämp op‘t Land, op de See un in de Luft kemen mehr as 60 Millionen Minschen üm. Ok in dat Steenborger Kreiserebeet geev dat kuum en Gemeende, wo man nich över Opper in’n Krieg klagen dee.

To glieker Tiet weer de Kreis Steenborg vun 1933 bet 1945 ok en Steed, wo en grote Tall vun Minschen utgrenzt un verdreven woor. Dat NS-Regime weer achter jüm ran, wiel dat se Jöden weren, de politsche Richt nich passen dee oder ok ut anner Grünnen. All sloot man ut de Volksgemeenschop ut. Vele Minschen ut Sleswig-Holsteen, de as Juden gollen, överleven den Holocaust nich. So güng dat ok de Familie Rieder, de in Itzhoe siet 1923 Am Sandberg 11 en Schohgeschäft harr. 1936 güngen se weg ut Itzhoe in Richt vun de domalige Tschechoslowakei un kemen 1944 in dat Ghetto Uzhgorod (Ukraine). Dorna deporteer man de Familie na Auschwitz, 1945 geev man an, dat se doot weren.

Text: K.B.

Överdragen in't Plattdüütsche: M.E.