Skip to main content

Weertschopsgeschicht Kreis Steenborg

För de Weertschopsgeschicht vun Sleswig-Holsteen un dormit ok de vun den Kreis Steenborg speelt de Geografie vun dat Land en wichtige Rull: de Waterlööp Elv, Stöör, Wilster Au un Kremper Au denen as apen Verkehrsadern – un dat Opdelen vun’t Land in Gesst un Masch bestimm den Göder-Uttuusch över de Ossenwegen. Dor wo sik Water- un Hannelsstraten krüzen, leet man sik daal to’n Hanneln. Een vun de öllsten in de Elvmaschen weer Itzhoe. Se harr besünners gode Bedingen, de Stadt kunn sik över Johrhunnerten goot as Hannels-, Gewarv- un Industriestadt entwickeln. Dorto keem dat Stapelrecht, dat Itzhoe 1260 kreeg – de Stadt harr dormit dat Recht, dat de Hannelslüüd ehr Woren in de Stadt „stapeln“ dorven un dat toeerst Itzhoer Kooplüüd un Börgerslüüd de Woren anbaden kregen. Düt Privileg geev dat bet 1864. Dat Stapelrecht seker Itzhoe gegenöver anner Maschstäder as Kremp, Wilster un later ok Kellinghusen en wichtigen Weertschops-Vördeel. Man ok in düsse Städer blöh Hannel un Handwark, denn de Landweertschop smeet düchtig wat af. In den lütten Oort Kellinghusen grünn man to’n Bispill, vunwegen de gode Laag an de Stöör, in dat Johr 1764 de Manufakturen vun de Kellinghusener Fayencen.

En besünner Rull speel Glückstadt, dat de däänsche König Christian IV. 1617 grünnt harr. Dor geev dat Walfang, Schippsbo un Bookdruckerie (1632 grünn man de Druckerie J.J. Augustin, de internatschonaal wichtig weer). De Stadt weer wichtig gegenöver Hamborg, kunn aver doch nich so ganz mitholen. Niege Impulsen kemen mit den Bo vun de eersten Iesenbahnstrecken. De eerste Iesenbahnlinie föhr af 1844 vun Altona över Elmshorn, Wrist un Niemünster na Kiel.

Twüschen de Johren 1840 un 1867 geev dat veel niege Technik un de Weertschop keem düchtig in de Gang: Eenmal de Dampschippsfohrt un denn dat Nett vun Wegen twüschen Rendsborg, Elmshorn, Wilster un Brunsbüttel – un Nieges in de Mechanik änner de tradtischonellen Strukturen vun’t Handwark. 1841 grünn Charles Pierre de Vos, Koopmann ut Belgien, in Itzhoe en Zuckerraffinerie. De wuss wegen dat Wiederkamen vun de Technik ganz gau. Anner grote Arbeitgevers in Itzhoe in de eerste Hälft vun dat 19. Johrhunnert weren to’n Bispill de Zichorienfabrik Ottens & Wulff an den Oelixdörper Weg in dat Johr 1811 – un denn noch de verscheden Fabriken, de Carl Hirschberg opmaken dee: en Sepenfabrik, en Lichtgeterie, en Ööl- un en Futterfabrik. Mit de groten Arbeitgevers blöh ok Hannel un Gewarv op. Vele lütte Handwarksbedrieven un Lüttünnernehmen siedeln sik in de direkte Neegde an. Noch mehr Opswung kreeg de Industrialiseren in Sleswig-Holsteen mit de Annexion vun de beiden Hartogdömer dör Preußen in dat Johr 1867. Anner grote Industirebedrieven as de Alsen Zementfabrik 1862 oder de Mechanische Netzfabrik und Weberei A.G. 1873 siedeln sik in Itzhoe un ümto an. Liekers de Inflatschoon keem, de Weltweertschopskris weer un in den Eersten Weltkrieg de Weertschop sworen Schaden nehm – de Steenborger Weertschop wuss bet to den Tweten Weltkrieg wedder an. Bispillen dorför: de Pumpenfabrik Sihi von Siemen und Hinsch siedel sik 1925 an, dat Grünnen vun de Keramikmanufaktur Kupfermühle weer 1948 in Hohenlockstedt oder de Druckerie Gruner und Sohn keem in’t Johr 1924. An’n Anfang vun de 1970er Johren, mehr noch na de Öölkris 1973/74 brook de Konjunktur in, de Region harr strukturelle Nadelen. De Tall vun de Lüüd ahn Arbeit steeg un en Reeg vun Bedrieven sloten ehr Dören. In de Bedrieven, wo wat verarbeidt woor, un ok in de Landweertschop konzentreer un rationaliseer man veel. So güngen de Arbeitsplätz verloren. De Zementfabrik Alsen to’n Bispill stell de Produkschoon in‘t Johr 1982 in Itzhoe in.

Text: S.P.

Överdragen in't Plattdüütsche: M.E. 

Umkreis

Verwendete Literatur

Rolf Hammel-Kiesow und Ortwin Pelc, Produktion und Handel vom 12. bis zum Ende des 16. Jahrhunderts, in: Geschichte Schleswig-Holsteins. Von den Anfängen bis zur Gegenwart, hg. von Ulrich Lange, Neumünster 2003, S. 121–135.

Jürgen Brockstedt (Hg.), Frühindustrialisierung in Schleswig-Holstein, anderen norddeutschen Ländern und Dänemark (Studien zur Wirtschafts- und Sozialgeschichte Schleswig-Holsteins/5), Neumünster 1983.

Roland Müller, Ein Rückblick auf die wirtschaftliche Entwicklung im Kreis Steinburg, in: Steinburger Jahrbuch 32 (1988), S. 10–17.

Jürgen Hartwig Ibs, Die Itzehoer Neustadt. Der Markt, in: Steinburger Jahrbuch 42 (1998), S. 218–227.

Günter Fust, Die Itzehoer Neustadt. Handel und Gewerbe, in: Steinburger Jahrbuch 42 (1998), S. 227–232.