De Dörtigjohrige Krieg leep in Sleswig-Holseen in twee Delen mit verscheden Deelnehmers af. Dortwüschen weer en lange Tiet Freden.

De eerste Deel heet de däänsch-neddersass’sche Krieg oder Kaiserkrieg. De däänsche König Christian IV, en Protestant, maak en Politik mit veel Ambitschonen in Noorddüütschland. He greep ok na den Süden hen ut, dor güng dat gegenan. In de Slacht bi Lutter am Barenberge verloor Christian IV. mit sien Truppen gegen dat Heer vun Tilly. De weer Anföhrer vun’t Militär op de kathoolsche Siet. De König flücht na den Noorden, Tilly keem achterna un ok Wallenstein, de Feldherr vun den Kaiser.

Dorna besetten de Truppen vun Tilly un Wallenstein meist ganz Jütland. Glückstadt belager man, dat klapp nich, denn de Stadt kunn man per Schipp versorgen. De däänschen See-Truppen harrn dor de Övermacht un grepen in mit ehr Schippsartillerie.

Anners weer dat in Kremp (Krempe), wo de Lüüd, de inslaten weren, opgeven müssen. Se kunnen sik nich mehr versorgen. Ok de Bredenborg (Breitenburg) hebbt de Lüüd vun’n Kaiser innahmen un dull utplünnert.

En Freden mit Maat vun Lübeck ut in dat Johr 1629 maak eerstmal en Enn mit den Krieg. Mit de Politik vun Christian, de wiet utgriepen de, weer dat op de een Siet vörbi, op de anner Siet hett man sien Landbesitt fastmaakt. In de Fredenstiet bo man noch mehr seker Muern un Wallen op.

De twete Deel heet Torstensonkrieg, na den sweedschen General Lennart Torstenson. Man sett den Sundtoll höger, wat de sweedschen Scheep angüng, un dorüm fullen de sweedschen Truppen an’t Enn vun dat Johr 1643 unvermodens in Holsteen in un rücken na Jütland vör. Dorbi hebbt se ok Itzhoe (Itzehoe) besett un de Bredenborg (Breitenburg) innahmen. Glückstadt un Kremp (Krempe) kunn man aver holen. Eerst as de Truppen vun den Kaiser, nu op de Siet vun de Dänen, ingriepen deen, hett man den Freden vun Brömsebro (in Sweden) slaten. Däänmark muss denn de Insel Ösel an de Sweden afgeven.

In beide Kriegsdelen weren de Lüüd direktemang dorbi, wat de Kriegen mit sik bringen deen. Se müüsen ünner Dwang wat afgeven, Suldaten müssen versorgt warrn un Quarteer kriegen. Ok in de Geschicht vun Sleswig-Holsteen bedüüdt düsse Krieg en düchtigen Snitt.

Text: F.Z.

Överdragen in't Plattdüütsche: M.E.